Γενικό πλαίσιο για όλα τα Προγράμματα του Προσυμπτωματικού Ελέγχου-Πρόγραμμα Πληθυσμιακού Ελέγχου
- Τις τελευταίες τουλάχιστον τρεις δεκαετίες, τόσο στον ευρύτερο πληθυσμό όσο και στους ίδιους τους ειδικούς, έχει επικρατήσει σύγχυση ως προς το περιεχόμενο του Προσυπτωματικού Ελέγχου στο πλαίσιο της Δημόσιας Υγείας και στο πλαίσιο της κλινικής φροντίδας. Θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι πρόκειται για δύο διακριτές κατηγορίες Προσυπτωματικού Ελέγχου.
- Ο Προσυμπτωματικός Έλεγχος στη Δημόσια Υγεία, αφορά σε ένα οργανωμένο, συστηματικό πρόγραμμα διενέργειας συγκεκριμένων εξετάσεων οριζόντια και όχι στη διενέργεια εξετάσεων σε ένα άτομο ευκαιριακά. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), υπάρχουν δύο συνιστώμενες διαδικασίες ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η παλαιότερη μέθοδος, γνωστή ως κυτταρολογική εξέταση ή τεστ Παπ (Παπανικολάου), περιλαμβάνει την ανάληψη δείγματος κυττάρων από τον τράχηλο της μήτρας και την ανάλυσή του μικροσκοπικά σε εργαστήριο. Μια νεότερη προσέγγιση περιλαμβάνει τον έλεγχο για λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), καθώς οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σχετίζονται με αυτόν τον ιό. Η συνήθης πρακτική είναι η χρήση μόνο μίας εξέτασης, εκτός αν το αποτέλεσμα είναι θετικό. Τότε, μπορεί να διενεργηθεί η άλλη εξέταση για την επαλήθευση του αποτελέσματος πριν από τη διενέργεια γυναικολογικής εξέτασης.
- Ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της δευτερογενούς πρόληψης και ορίζεται ως «το σύνολο των μέτρων που οδηγεί στην έγκαιρη ανίχνευση και κατάλληλη παρέμβαση ώστε να ελεγχθεί η νόσος και να μειωθεί η αναπηρία εξαιτίας της νόσου». Ο όρος «έγκαιρη ανίχνευση» υποδηλώνει ότι μπορεί ήδη να υπάρχουν παθολογικές αλλαγές που εξελίσσονται και μπορούν να εντοπιστούν, ακόμα κι αν δεν προκαλούν συμπτώματα. Ακριβώς αυτή η προσέγγιση εφαρμόζεται στα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου και για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.. Στο κλινικό πλαίσιο, η διενέργεια προληπτικών εξετάσεων αποτελεί σύσταση του ιατρού στον ασθενή, συνήθως όταν ο τελευταίος έχει υψηλό κίνδυνο για κάποιο νόσημα, είναι δηλαδή στοχευμένη, ενώ στη Δημόσια Υγεία, έχουμε το μαζικό έλεγχο σε επίπεδο πληθυσμού.
- Mε βάση τα ευρήματα πρόσφατων ερευνών, στη χώρα μας η πρόληψη είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένη διαχρονικά, με αποτέλεσμα το 75% των θανάτων να οφείλεται στα καρδιαγγειακά και τον καρκίνο, που είναι σε μεγάλο βαθμό προλήψιμα νοσήματα. Αποτέλεσμα αυτού είναι να χάνουμε κατά μέσο όρο δέκα χρόνια από το προσδόκιμο της ζωής μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέχει το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο κίνδυνος διηθητικού (ή αλλιώς επιθετικού) καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μειώνεται έως και κατά 90% για τις γυναίκες που υποβάλλονται τακτικά σε ελέγχους στο πλαίσιο οργανωμένων προγραμμάτων, όπου χρησιμοποιείται οποιαδήποτε από τις δύο συνιστώμενες προληπτικές εξετάσεις. Αυτό σημαίνει ότι 9 στους 10 διηθητικοί καρκίνοι μπορούν να αποφευχθούν μέσω του Προσυμπτωματικού ελέγχου.
- Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το ποσοστό των ατόμων που έκαναν προληπτικές εξετάσεις μειώθηκε δραματικά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ παράλληλα, τα ποσοστά αυτά είναι κατά πολύ και δυστυχώς συστηματικά χαμηλότερα στα άτομα που ανήκουν σε χαμηλότερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα.
- Ο Προσυμπτωματικός έλεγχος είναι ζωτικής σημασίας καθότι επιτρέπει τον εντοπισμό του καρκίνου σε πρώιμα στάδια ή ακόμα και πριν από την εμφάνιση συμπτωμάτων. Αυτό δίνει τη δυνατότητα για αποτελεσματικότερη θεραπεία ορισμένων βλαβών, με μεγαλύτερες πιθανότητες ίασης για τους ασθενείς.